KALENDARIUM PARAFII ZGIERSKIEJ
Ks. Karol Serini
W 130 ROCZNICĘ URODZIN
Ks. Karol Serini
W 130 ROCZNICĘ URODZIN
Ks. Karol Serini urodził się 21 marca 1875 r.
w Tomaszowie Mazowieckim. Ukończył studia teologiczne w Dorpacie, ordynowany został w 1899 r. w Warszawie. Pracę duszpasterską rozpoczął jako wikariusz w Pabianicach (1899-1900), a następnie w parafii św. Trójcy w Łodzi (1900-1901). W latach 1901-1905 był proboszczem parafii w Stawiszynie.
W roku 1905 (29 maja) został wybrany na stanowisko proboszcza parafii zgierskiej (wprowadzony w urząd 30.07.1905). Pastor Serini był duszpasterzem zgierskich ewangelików przez 15 lat. Był to dla niego czas intensywnej pracy i zaangażowania w działalność socjalną i charytatywną, a dla parafii okres intensywnego rozwoju życia parafialnego.
Ks. Serini przybył do Zgierza jako młody, 30 – letni duszpasterz, bliska jego sercu była więc praca z dziećmi i młodzieżą. Już w pierwszych tygodniach swojej pracy zorganizował (15.08.1905) wycieczkę do lasu dla dzieci ze Szkółki Niedzielnej.
W tym samym roku P. Friedel utworzył Chrześcijański Związek Młodzieży a wikariusz R. Paschke Związek Młodzieńców.
Aktywna działalność Związku Młodzieńców zaczęła się w roku 1911, gdy jego prowadzenie przejął pastor K. Serini. Spotkania odbywały się każdego wieczoru. Wypełniały je naprzemiennie nauka śpiewu i gry na instrumentach Prowadzono również ćwiczenia gimnastyczne, naukę arytmetyki, literatury oraz ćwiczenia teatralne o charakterze dramatycznym. Związek liczył 62 członków i 24 kandydatów na członków. W 1911 r. – przy Związku Młodzieńców zorganizowano orkiestrę smyczkową, liczącą 32 członków oraz chór chłopięcy, liczący 40 członków, a 3 lata później (w 1914 r) chór puzonistów (orkiestrę dętą).
W 1906 r. – z inicjatywy pastora Seriniego powstał Związek Panien. Prowadzeniem tego związku zajmowała się matka, a od 1908 r. małżonka pastora Seriniego. Związek zrzeszał 80 dziewcząt.
Choć pastor Serini nie mógł zaangażować się w równym stopniu w działalność wszystkich stowarzyszeń to kontrolował ich pracę i znajdował czas na prowadzenie w trakcie spotkań krótkich rozważań religijnych. (Związki Młodzieżowe istniały także w Rogach – od 1909 r. i Radogoszczu – od 1911 r.)
Do obowiązków pastora Serini’ego należał też nadzór nad edukacją szkolną swoich młodych parafian. Sam nauczał w progimnazjum, co z racji urzędu było jego obowiązkiem, sprawował też pieczę nad nauczaniem w szkołach elementarnych w Zgierzu (w 1913 – 480 uczniów), Żabieńcu i Grabieńcu oraz szkołami kantorackimi – w Białej, Swędowie i Rosanowie.
Raz w roku organizował konferencję dla nauczycieli, podczas której prowadził dla nich wykłady dokształcające. Wspólne spotkanie było także okazją do omówienia aktualnych problemów i sposobów ich rozwiązywania.
Wśród stowarzyszeń dających możliwość zintegrowania się dorosłym parafianom prężnie działającymi były stowarzyszenia muzyczne. Im także pastor Serini poświęcał wiele uwagi.
W 1908 r miał okazję przeżywać uroczysty jubileusz 40-lecia działalności Męskiego Stowarzyszenia Śpiewaczego „Concordia” liczącego wówczas 110 członków.
Uroczystości parafialne i nabożeństwa świąteczne uświetniały dwa chóry kościelne. Jeden utworzony w 1897 r. przez kantora B. Schuberta., o liczebności 105 członków i drugi utworzony przez kantora R. Krusche w 1905 r. liczący 120 członków. Ten ostatni w repertuarze oprócz pieśni kościelnych miał poważniejsze utwory muzyczne np. oratoria, które prezentował na organizowanych w kościele koncertach. Stowarzyszenia muzyczne istniały także w okolicznych miejscowościach należących administracyjnie do zgierskiej Parafii E-A. W 1911 powstał chór mieszany w Palestynie, a nieco wcześniej orkiestra dęta, w 1912 chór mieszany w Radogoszczu, w 1916 chór mieszany w Białej.
W pamięci parafian pastor Serini był energicznym i zdolnym organizatorem, podchodzącym do swoich obowiązków z dużym zaangażowaniem. Przejawiało się ono także w pracy socjalnej i charytatywnej.
W 1912 r. przy ul. Długiej 49 (obecnie 38) staraniem parafii został wybudowany Dom Parafialny. Na pierwszym piętrze tego domu, w tym samym roku, zorganizowano Dom Sierot. Na początku swego istnienia objął on opieką 12 dzieci, które do czasu zorganizowania sierocińca mieszkały u poszczególnych rodzin ewangelickich. W 1920 roku mieszkało w nim 7 dzieci.
W 1907 roku we wsi Radogoszcz powstała Ochronka. W roku założenia przyjęto do niej 50 chłopców i 74 dziewczęta. W 1920 r. uczęszczało do niej 80 dzieci (wg danych statystycznych parafii w 1907 r. w ochronce było tylko 30 dzieci.)
W roku przybycia do Zgierza ks. Serini’ego, w parafii od 17 lat istniała już zorganizowana forma opieki nad parafianami w podeszłym wieku.
Przy ul. Narutowicza 16 mieścił się Dom Starców. Tych parafian, którzy z powodu braku miejsc nie mogli w nim zamieszkać (w 1920 r. obejmował opieką 20 osób), nie pozostawiano bez pomocy. Pastor Serini wraz z zaangażowanymi współwyznawcami często odwiedzał ich w domu, organizował też zbiórki pieniężne na rzecz potrzebujących.
We wspomnieniach parafian pozostały też apele ks. Serini’ego o zasilanie spiżarni Domu Sierot i Domu Starców. Na apele te zawsze odpowiadali gospodarze z okolicznych wsi tak hojnie, że „nigdy nie zabrakło ani chleba ani warzyw ani tłuszczu, często było i mięso”.
W 1907 r. z inicjatywy kilku parafianek, które postanowiły zorganizować opiekę nad chorymi i żyjącymi w ubóstwie członkami parafii powstało Stowarzyszenie Jałmużniczek (Stowarzyszenie Dobroczynności Pań).
Działalność stowarzyszenia polegała na odwiedzaniu potrzebujących w domu, opiece pielęgnacyjnej i organizowaniu pomocy rzeczowej. Fundusze pozyskiwano z comiesięcznych składek jego członkiń oraz ze sprzedaży „robótek ręcznych”, które przy różnych okazjach przeznaczane były na fanty w loteriach fantowych. Raz w roku stowarzyszenie organizowało tzw. „bazar”, na którym sprzedawano wykonane prace a dochód ze sprzedaży zasilał fundusz Domu Sierot. Działalność stowarzyszenia przerwał wybuch I wojny światowej.
W 1916 roku na jego miejsce powstało Ewangelickie Stowarzyszenie Pań (Ewangelickie Koło Pań). Za zadanie postawiło sobie odszukanie poszkodowanych przez wojnę współwyznawców i pomoc tym, których tragedia wojny najbardziej dotknęła.
Już na początku 1917 roku staraniem tego stowarzyszenia otwarto tzw. „tanią kuchnię” (kuchnię dla „stanu średniego”) Ewangelickie Stowarzyszenie Pań brało także udział w pozaparafialnych akcjach charytatywnych. Przejawiało dużą aktywność w organizowaniu w Zgierzu przedstawień teatralnych, kwest ulicznych, loterii, z których dochód przeznaczano na pomoc dzieciom. Włączało się w ten sposób do ogólnej akcji pomocy dzieciom prowadzonej w Zgierzu z inicjatywy Rady Opiekuńczej.
W 1905 r. ks. Serini oraz ks. J. Dietrich z Łodzi w trosce o dobro pracujących parafian utworzyli Związek Chrześcijańskich Pracowników i Pracownic a w 1912 r ks. Serini zorganizował w Zgierzu Związek Błękitnego Krzyża, zajmujący się problematyką uzależnienia od alkoholu. Cotygodniowe spotkania połączone były z odczytami, projekcją filmów i przeźroczy.
Związki Błękitnego Krzyża istniały także w Radogoszczu (od 1913) i w Palestynie (od 1914).
Orkiestra dęta i chór prowadzony przez kantora R. Krusche, Koło Pań, Panien i Młodzieńców działały do II wojny światowej. Działalność pozostałych stowarzyszeń przerwał wybuch I wojny światowej.
Początek I wojny światowej był końcem korzystnej i harmonijnej współpracy pastora Serini’ego z parafianami. Przyczyną tej sytuacji była taktyka niemieckich władz okupacyjnych, zmierzająca do rozbudzenia u ewangelickiej ludności poczucia przynależności do narodu niemieckiego. (Kościół Ewangelicki pod względem narodowościowym był mieszany, a poważny odsetek wyznawców przyznawał się do narodowości niemieckiej. Choć wśród mniejszości niemieckiej byli katolicy jak i ewangelicy, jednak to tych ostatnich władza niemiecka „darzyła” szczególną uwagą. Mniejszość niemiecka wyznania ewangelickiego miała posłużyć za swoiste narzędzie, którym w jakimś stopniu można by oddziaływać na wewnętrzne stosunki w Polsce).
Ta akcja „budzenia niemczyzny” wtargnęła do parafii ewangelickich m. in. za sprawą przybywających do parafii niemieckich kapelanów wojskowych.
Zarzucali oni proboszczowi Serini’emu polonizowanie parafian oraz „oddalanie ich od niemieckiej ojczyzny”. Ich działalność wywarła silnie niekorzystny wpływ na nastroje ludności wiejskiej, miejskiej i niestety także na postawę zgierskiej Rady Parafialnej. ” Parafianie raczej chodzili na nabożeństwa odprawiane przez Niemców, którzy nie omieszkali w kościele agitować na swoją korzyść, a największymi przeciwnikami byli najbliżsi pracownicy”.
Pastor Serini utracił zaufanie swoich parafian, choć jak wspomina jego rodzina „narażał swe życie stając w ich obronie”. W atmosferze narastającego konfliktu z parafianami o orientacji niemieckiej, pastor Serini z ulgą przyjął propozycję poświęcenia się karierze naukowej. Przez następnych 6 miesięcy porządkował sprawy administracyjne parafii a 12 maja 1920 r. wygłosił ostatnie kazanie. Wieczorem tego samego dnia opuścił Zgierz z poczuciem ogromnego żalu, „że wszystko co uczynił, zostało wzgardzone”.
Po opuszczeniu Zgierza kontynuował studia teologiczne w Bazylei, gdzie doktoryzował się z tematu: „Filozofia religijna W. Windelbanda” uzyskując licencjat teologii. Jego nowatorska rozprawa doktorska wydana została w języku polskim pod tytułem „Filozofia religijna szkoły badeńskiej, Warszawa 1927”. Na podstawie tej pracy został powołany na stanowisko Profesora Teologii Systematycznej na Wydziale Teologii Ewangelickiej Uniwersytetu Warszawskiego.
Zmarł 21 października 1931 w Warszawie w wieku 56 lat. Pochowany został na cmentarzu parafialnym w Zgierzu.
Opracowanie:
Edyta Orawska