Historia rodziny Zachert
Zaangażowanie rodziny Zachertów w rozwój życia religijnego Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Zgierzu , w XIX -tym stuleciu.
Ustrój Kościołów Ewangelickich stanowi o dużym wpływie osób świeckich na decyzje Parafii poprzez instytucję patronów, kolatorów lub radnych Rad Parafialnych. Umowa Zgierska z 30 marca 1821r.,której rocznicę powstania dziś obchodzimy, w paragrafie 32 stanowiła : „Na kościół ewangelicki w nowej osadzie, równie jak na osadę dla pastora, wyznaczonym zostanie potrzebny grunt i drzewo na pierwsze wystawienie budowli bezpłatnie udzielone będzie.” Z tego jednego paragrafu można się domyślić, iż fabrykanci sukienni przybywający z zagranicy do Zgierza byli ewangelikami. Czy podpisujący umowę p.Viertel – kupiec i fabrykant z Rogóźna, Saenger – farbiarz z Chodzieży i Teske farbiarz z Szamocin byli jednocześnie pierwszymi organizatorami Parafii nie wiemy nic pewnego.
W Państwowym Archiwum w Łodzi znajduje się pismo, które pozwala powiedzieć, iż o życie parafialne zatroszczyły się władze samorządowe sukienników. Oto w dniu 18 czerwca 1822r. Starsi Zgromadzenia Sukienników w Mieście Zgierzu zwrócili się do Prezesa Komisji Województwa Mazowieckiego z prośbą o zgodę na zaciągnięcie pożyczki w wysokości 2000,-złp. z depozytu miasta Brześcia Kujawskiego na budowę plebanii. Kwota ta była oprocentowana w wysokości 5% i należało ją zwrócić w ciągu 6 lat przyjmując ” solidarną odpowiedzialność na całym swym majątku, zarazem poddając się dobrowolnie egzekucji administracyjnej”. Drewniana plebania, której jedna połowa była kaplicą została oddana do użytku w 1823r. W 1824r. zamieszkał w niej pierwszy proboszcz ewangelickiej Parafii w Zgierzu ks. Henryk Bando. (Tytuł proboszcza był aż do 40 lat 20-tego wieku zastępowany przez słowo Pastor – jako określenie funkcji wykonywanej w Parafii. Na przykład: w 1865r. przebywał w Zgierzu ku pomocy choremu ks. Henrykowi Bando, Adiunkt kapelan Garnizonu Warszawskiego ks. Juliusz Pasternacy.)
Zgromadzenie Sukienników było ciałem zastępczym dla tworzenia Parafii. W 1824 Komisja Województwa Mazowieckiego zarządziła budowę kościoła i powierzyła Samuelowi Grzegorzeskiemu ówczesnemu burmistrzowi miasta Zgierza, właścicielom fabryk sukienniczych w Zgierzu Karolowi Augustowi Meissner ,którego grób znajduje się na cmentarzu ewangelickim w Zgierzu oraz Janowi Fryderykowi Zachert, tymczasowy kierunek interesów administracyjnych Parafii. W dniu 17 lipca 1825r. wybrano pierwsze Kolegium Kościelne – Radę Parafialną. Trudno sobie wyobrazić sytuację, aby w niej zabrakło miejsca dla Jana Fryderyka Zacherta i Augusta Meissnera.
Można zadać sobie pytanie kiedy przybył do Zgierza i kim był Jan Fryderyk Zachert.
Jan Fryderyk Zachert pochodził z Wielkopolski, urodził się w 1765r. w Międzychodzie.
Z rodziny Zachertów pochodzą m.in.diakonii i proboszczowie Kościoła Ewangelickiego w Międzyrzeczu. Około roku 1790 mając 25 lat Jan Zachert przenosi się do Warszawy. Jako ochotnik wziął udział w Insurekcji Kościuszkowskiej 1794r. Po załamaniu się powstania wstąpił do utworzonej przez generała Kniaziewicza Legii Naddunajskiej. Odbył z Legią tzw. Kampanię Frankfurcką, po zwycięskich walkach dotarł z nią do Linzu w Austrii. Po zawarciu przez Francję pokoju z Austrią (1801r.) oddziały polskie nie były potrzebne Bonapartemu. Pozbył się niewygodnych w pokojowej Europie legionistów wysyłając dwie z istniejących trzech półbrygad na San Domingo (Haiti) do dawnej kolonii francuskiej, w której wyzwoleni Murzyni zbudowali na wpół niezawisłe państwo. Francuska karna ekspedycja miała przywrócić zarazem władzę kolonialną i niewolnictwo. Wojna na wyspie (1802-1803) była krwawa i okrutna. Wielu żołnierzy umierało na żółtą febrę. Jan Fryderyk Zachert w randze kpt.adiut. majora brał udział w tej wyprawie. Z 6000 wysłanych tam ludzi zaledwie około 300 powróciło do Europy, a wśród nich Zachert.(Polska Losy Państwa i Narodu -W-wa 1992r. s.285).
Po powrocie z San Domingo w 1803r. Zachert zamieszkał w Warszawie. W roku 1805 (7.05.) tamże ożenił się z Marią Firminą z Skalińskich Osenkowską (ur.1775r.w Kaliszu zm.2.01.1823r.w Warszawie), wdową po zmarłym na żółtą febrę na San Domingo koledze kapitanie Osenkowskim.
W 1822r. ( licząc 57 lat) z namowy Rządu Polskiego, a zwłaszcza swego pasierba dyrektora Banku Polskiego, kolegi Legionisty pułk.Ignacego Bolesty, przeniósł się do Zgierza, aby założyć fabrykę sukna. W tym celu wybudował dom mieszkalny przy rynku na Nowym Mieście, a od ulicy zabudowania fabryczne. Dom ten istnieje do dnia dzisiejszego.
Jako przedstawiciel Rady Parafii brał zapewne udział w przetargu na budowę kościoła ewangelickiego w Zgierzu, który odbył się dnia 2 sierpnia 1824r. w biurze komisarza obwodu łęczyckiego w Łęczycy. Nie zabrakło go również przy poświęceniu kościoła w dniu 10 września 1826r. W 1830r. Jan F. Zachert był mistrzem w cechu sukienników zgierskich.
Powstanie listopadowe ,a w jego wyniku wprowadzony 30% podatek na sukno eksportowane do Rosji oraz zakaz tranzytu sukna polskiego na rynki wschodnie, do Chin spowodował kryzys ekonomiczny. To także doprowadziło do załamania się finansowego przedsiębiorstwa przemysłowego J.F. Zacherta. W 1834r. (licząc 69 lat) Zachert przeniósł się do Kromołowa, majątku syna pod Zawierciem, gdzie w 1847r. życie zakończył. Zgodnie z wyrażonym życzeniem pochowany został na tamtejszym cmentarzu w mundurze legionisty. Od Napoleona otrzymał medal św.Heleny. Odznaczony był także orderem św. Stanisława IV kl. Na nagrobku Zacherta w Kromołowie znajdował się napis: Ś.P. JAN FRYDERYK ZACHERT
przemysłowiec sukienniczy
ob. M. Kromołowa, oficer Wojsk Napoleońskich
przeżywszy lat 82
zm.23.10.1847r.
W 1825 roku samodzielną karierę przemysłowca rozpoczyna Wilhelm Fryderyk Zachert syn Chrystjana Henryka (ur.1752) bratanek Jana Fryderyka Zacherta. Za zasługi na polu uprzemysłowienia kraju Wilhelm Fryderyk, syn Chrystiana -Henryka Zachert otrzymał szlachectwo dziedziczne Królestwa Polskiego z herbem Runicki, ukazem datowanym w Carskim Siole 23.09/5.10.1840r.
W archiwach Parafii znajduje się kserokopia aktu notarialnego podpisanego przed Rejentem Wojciechem Hłaczkiewiczem z dnia dwunastego/dwudziestego czwartego czerwca 1876r.,w języku polskim i rosyjskim.
W akcie tym stwierdza się iż: „…Wilhelm Fryderyk Baron Zachert właściciel dóbr i Zakładów Fabrycznych, w Supraślu w cesarstwie Rosyjskim … posiadając tu w Zgierzu ogród polny, na ogólnym planie miasta liczbą 637 oznaczony rozciągający się od ściany cmentarza Ewangelickiego do drogi wiodącej od ulicy Średniej- z północy na południe, z drugiej zaś strony czyli z zachodu na wschód, pomiędzy drogą idącą od Szossy w linii prostej do cmentarza i ogrodem Seherjera – jedną morgę prętów kwadratowych ośm przestrzeni zawierający, z którego się opłaca kasie miasta Zgierza czynsz rocznie po rublu jednym (…), cały ten ogród, czyli w tych granicach w jakich się dziś znajduje – oraz z takimi prawami jakie mu służą oddaje pod tytułem darowizny na rzecz i własność parafii Ewangelicko-Augsburskiej w mieście Zgierzu, mianowicie na wystawienie budynku, w którym ma się urządzić sala przedpogrzebowa oraz mieszkanie dla grabarza, a resztująca przestrzeń na ogród dla tegoż grabarza.” Darowiznę tę przyjął na rzecz Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w mieście Zgierzu Ernest Bursche „pastór jako prezydujący w Kollegium”. Dziewięć lat póżniej stanęła brama cmentarna na której łaciński napis głosi, iż została wybudowana Roku Pańskiego 1885. (ANNO DOM: MDCCCLXXXV).
Około 1900r. została także wybudowana kaplica przedpogrzebowa z mieszkaniem dla grabarza. Ta kaplica przedpogrzebowa była miejscem odprawiania nabożeństw parafialnych w latach 1948-1972. Odegrała istotną rolę w rozwoju życia religijnego ewangelików zgierskich.
Nie dotarła do naszych czasów kronika parafialna dokumentująca przejawy życia parafialnego. Z zawieruchy dziejów ostał się inny akt notarialny z 15 marca 1899r., pisany w kancelarii Henryka Kaniewskiego. W akcie tym dotyczącym kupna działki zabudowanej przy obecnej ul.Długiej 38 w Zgierzu od Ksawerego i Amalii małżonków Gałkiewicz, wymienieni są członkowie parafialnego Kolegium Zgierskiej Parafii Ewangelicko-Augsburskiej a mianowicie: Ernest Bursche, syn Gothelfa, Superintendent i Pastor Zgierskiej Parafii Ewangelicko-Augsburskiej, Gustaw Ernst, syn Samuela, obywatel; Herman Wolf syn Krzysztofa, fabrykant i Henryk Zachert, syn Gustawa, fabrykant.
Henryk Zachert syn Gustawa Chrystiana Gottlieba ( krzyż nagrobny Gustawa stoi na cmentarzu ewangelickim w Zgierzu napis w języku polskim głosi: Ś.P. Gustaw Krystian Zachert żył lat 63 Umarł D. 1 Marca 1874r. Pokój jego duszy ) był obywatelem i fabrykantem w Zgierzu ur.29.09.1855r..Zmarł w Berlinie 13.05.1907r. Ożeniony 21.03.1886r. z Zofią Kleiber ur.18.10.1867r. W maju 1890r. otrzymał tytuł baronowski cesarstwa rosyjskiego.
Nie było dziełem przypadku, iż wymienieni wyżej przemysłowcy byli tam, gdzie podejmowano decyzje istotne dla Parafii Ewangelickiej w Zgierzu. Z szacunkiem więc dziś ich wspominam .
Opracowanie:
Ks. Marcin Undas
Zgierz, 5.10.2001r.